COVID-19 agerraldiak eboluzionatzen jarraitzen duen heinean, gripearekin alderaketak egin dira. Biek arnas gaixotasunak eragiten dituzte, baina desberdintasun garrantzitsuak daude bi birusen artean eta nola hedatzen diren. Horrek ondorio garrantzitsuak ditu birus bakoitzari erantzuteko ezarri daitezkeen osasun publikoko neurrietan.
Zer da gripea?
Gripea gripearen birusak eragindako ohiko gaixotasun oso kutsakorra da. Sintomak hauek dira: sukarra, buruko mina, gorputzeko mina, sudurra, eztarriko mina, eztula eta nekea azkar agertzen direnak. Pertsona osasuntsu gehienak gripea astebete inguruan sendatzen diren arren, haurrek, adinekoek eta immunitate-sistema ahulduta edo baldintza mediko kronikoak dituzten pertsonek konplikazio larriak izateko arrisku handiagoa dute, besteak beste, pneumonia eta baita heriotza ere.
Bi motatako gripe-birusek gaixotasunak eragiten dituzte gizakietan: A eta B motak. Mota bakoitzak askotan mutatzen duten andui asko ditu, eta horregatik jendeak gripea jasaten jarraitzen du urtez urte, eta zergatik gripearen aurkako tiroek gripearen denboraldi baterako babesa eskaintzen dute. . Urteko edozein unetan har dezakezu gripea, baina Estatu Batuetan, gripearen denboraldia abendua eta martxoa artean izaten da.
DGripearen (Gripea) eta COVID-19aren arteko desberdintasuna?
1.Seinaleak eta sintomak
Antzekotasunak:
Bai COVID-19ak bai gripeak hainbat zeinu eta sintoma izan ditzakete, sintomarik gabe (asintomatiko) eta sintoma larrietaraino. COVID-19ak eta gripeak partekatzen dituzten ohiko sintomak hauek dira:
● Sukarra edo sukarra/hotzikara sentitzea
● Eztula
● Arnasa gutxitzea edo arnasteko zailtasuna
● Nekea (nekea)
● Eztarriko mina
● Sudurra jaria edo estua
● Muskulu-mina edo gorputz-mina
● Buruko mina
● Pertsona batzuek oka eta beherakoa izan dezakete, nahiz eta hau ohikoagoa den haurrengan helduetan baino
Aldeak:
Gripea: Gripearen birusek gaixotasun arinak edo larriak sor ditzakete, goian zerrendatutako zeinu eta sintoma arruntak barne.
COVID-19: badirudi COVID-19ak gaixotasun larriagoak eragiten dituela pertsona batzuengan. COVID-19aren beste seinale eta sintomak, gripearen aldean, zaporea edo usaimena aldatzea edo galtzea izan daitezke.
2.Esposizioaren eta infekzioaren ondoren sintomak zenbat denbora agertzen diren
Antzekotasunak:
Bai COVID-19rako bai gripeagatik, pertsona bat kutsatzen den eta gaixotasunaren sintomak izaten hasten direnean egun bat edo gehiago igaro daitezke.
Aldeak:
Pertsona batek COVID-19 badu, gripea izango balu baino denbora gehiago behar izan dezake sintomak garatzeko.
Gripea: normalean, pertsona batek sintomak garatzen ditu infekzioaren ondoren 1etik 4 egunera.
COVID-19: normalean, pertsona batek sintomak garatzen ditu kutsatuta egon eta 5 egun igaro ondoren, baina sintomak infekziotik 2 egunera edo 14 egun geroago ager daitezke, eta denbora tartea alda daiteke.
3.Zenbat denboran heda dezakeen norbaitek birusa
Antzekotasunak:Bai COVID-19rako bai gripeagatik, posible da birusa gutxienez egun batean hedatzea sintomarik izan baino lehen.
Aldeak:Pertsona batek COVID-19 badu, gripea izango balu baino denbora luzeagoan kutsakorra izan daiteke.
Gripea
Gripea duten pertsona gehienak sintomak agertu baino egun 1 inguru kutsatzen dira.
Gripea duten haurrak eta helduak gaixotasunaren hasierako 3-4 egunetan kutsatzen dira gehien, baina askok 7 egun inguru izaten jarraitzen dute.
Haurrak eta immunitate-sistema ahulduta dauden pertsonak are gehiago kutsa daitezke.
COVID 19
COVID-19 eragiten duen birusa norbaitek zenbat denboran heda dezakeen oraindik ikertzen ari da.
Posible da jendeak birusa zabaltzea seinaleak edo sintomak izan aurretik 2 egun inguruz eta kutsakorra izaten jarraitzea seinaleak edo sintomak lehen aldiz agertu eta gero, gutxienez 10 egunez. Norbait sintomarik gabe badago edo bere sintomak desagertzen badira, posible da kutsakorra izaten jarraitzea COVID-19an positiboa izan eta gero gutxienez 10 egunez.
4.Nola hedatzen den
Antzekotasunak:
COVID-19a eta gripea pertsona batetik bestera heda daitezke, elkarren artean harreman estuan dauden pertsonen artean (6 oin ingurura). Biak, batez ere, gaixotasuna duten pertsonek (COVID-19 edo gripea) eztul, doministiku edo hitz egiten dutenean egindako tanten bidez zabaltzen dira. Tanta horiek gertu dauden pertsonen ahoan edo sudurrean lurreratu daitezke edo, ziurrenik, biriketara arnastu daitezke.
Baliteke pertsona bat gizakiaren kontaktu fisikoaren ondorioz kutsatzea (eskua emanez, adibidez) edo birusa duen gainazal edo objektu bat ukituz eta gero bere ahoa, sudurra edo, agian, begiak ukituz.
Gripearen birusa zein COVID-19 eragiten duen birusa beste batzuei hedatu diezaieke sintomak erakusten hasi aurretik, sintoma oso arinak dituztenak edo sintomak inoiz garatu ez dituztenak (sintomatikoak).
Aldeak:
COVID-19 eta gripearen birusak antzera hedatzen direla uste den arren, COVID-19 kutsakorragoa da populazio eta adin-talde jakin batzuen artean gripea baino. Gainera, COVID-19ak gripeak baino hedapen handiko gertakari gehiago dituela ikusi da. Horrek esan nahi du COVID-19 eragiten duen birusa jende askorengana azkar eta erraz heda daitekeela eta denborak aurrera egin ahala jendearen artean etengabe hedatzea eragin dezake.
Zein esku-hartze mediko daude eskuragarri COVID-19 eta gripearen birusetarako?
Gaur egun Txinan entsegu klinikoetan terapeutiko ugari dauden arren eta COVID-19rako garatzen ari diren 20 txerto baino gehiago, gaur egun ez dago COVID-19rako txerto edo terapeutiko baimendurik. Aitzitik, gripearen aurkako birusen aurkako eta txertoak eskuragarri daude. Gripearen aurkako txertoa COVID-19 birusaren aurka eraginkorra ez den arren, oso gomendagarria da urtero txertoa hartzea gripearen infekzioa saihesteko.
5.Gaixotasun larria izateko arrisku handiko pertsonak
Santzekotasunak:
Bai COVID-19ak bai gripearen gaixotasunak gaixotasun larriak eta konplikazioak sor ditzakete. Arrisku handiena dutenak honako hauek dira:
● Heldu nagusiak
● Oinarrizko gaixotasun batzuk dituzten pertsonak
● Haurdun dauden pertsonak
Aldeak:
Haur osasuntsuentzako konplikazioak izateko arriskua handiagoa da gripeagatik COVID-19arekin alderatuta. Hala ere, oinarrizko gaixotasunak dituzten umeek eta haurrak gripea eta COVID-19a izateko arrisku handiagoa dute.
Gripea
Haur txikiek gripearen ondorioz gaixotasun larriak izateko arrisku handiagoa dute.
COVID 19
COVID-19arekin kutsatutako eskola-adineko haurrek arrisku handiagoa duteSistema anitzeko hanturazko sindromea haurrengan (MIS-C), COVID-19aren konplikazio arraroa baina larria.
6.Konplikazioak
Antzekotasunak:
COVID-19ak eta gripeak konplikazioak sor ditzakete, besteak beste:
● Pneumonia
● Arnas-gutxiegitasuna
● Arnas-urritasun akutuaren sindromea (hau da, biriketako likidoa)
● Sepsia
● Bihotzeko lesioa (adibidez, bihotzeko infartua eta trazua)
● Organo anitzeko porrota (arnas-gutxiegitasuna, giltzurrun-gutxiegitasuna, shock-a)
● Gaixotasun kronikoen okerrera (birikak, bihotza, nerbio-sistema edo diabetesa)
● Bihotzaren, garunaren edo muskulu-ehunen hantura
● Bigarren mailako bakterio infekzioak (hau da, gripearekin edo COVID-19arekin kutsatuta dauden pertsonengan gertatzen diren infekzioak, alegia)
Aldeak:
Gripea
Gripea hartzen duten pertsona gehienak egun gutxiren buruan eta bi aste baino gutxiagoan sendatuko dira, baina pertsona batzuk garatuko dirakonplikazioak, konplikazio horietako batzuk goian zerrendatzen dira.
COVID 19
COVID-19arekin lotutako konplikazio gehigarriak hauek izan daitezke:
● Biriketako, bihotzeko, hanketako edo garuneko zainetan eta arterietan odol-koagulazioa
● Sistema anitzeko hanturazko sindromea haurrengan (MIS-C)
Argitalpenaren ordua: 2020-12-08